το σώμα και το αίμα

«Η θρησκεία είναι ποίηση» – έτσι μπορούμε να πούμε, αφού πίστη = φαντασία. Αλλά εγώ (ο Φόυερμπαχ) δεν εξοντώνω άραγε την ποίηση; Όχι. Εγώ εξοντώνω (aufhebe) τη θρησκεία «μόνο εφόσον» (υπογράμμιση του Φόυερμπαχ), «αυτή είναι απλή πρόζα και όχι ποίηση».

Λένιν, άπαντα, τόμος 29 (Φιλοσοφικά Τετράδια), σελ. 53 (Φόυερμπαχ. «Διαλέξεις για την ουσία της θρησκείας»).

***********************************

Όχι ο γιός του θεού αλλά ο γιος του ανθρώπου παρομοίασε το ψωμί με το σώμα του και το κρασί με το αίμα του.

Μέχρι η παρομοίωση να αναχθεί σε θρησκευτικό μυστήριο, και μέχρι η οικονομία της αυτοσυντήρησης να δώσει τη θέση της στον εκτεταμένο καταμερισμό της εργασίας, η ποιητική αποστροφή δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο εναργής και μάλιστα υλιστικά εναργής.

Το ψωμί και το κρασί, το προϊόν ολόκληρου του ανθρώπινου μόχθου, κάθε μέρα του χρόνου και κάθε χρόνο όλης της ζωής… Το σώμα και το αίμα του ανθρώπου, όλο μεταμορφωμένο, διαμέσου του ανθρώπινου μόχθου, διαμέσου της ανθρώπινης εργασίας, σε ψωμί  και κρασί… Σε αφετηρία, ξανά, σε πηγή της ύπαρξης του ανθρώπου που με το σώμα και το αίμα του δρα.

Και, γενικά, τι άλλο είναι η «αντικειμενοποιημένη εργασία» της πολιτικής οικονομίας αν όχι σώμα και αίμα μεταμορφωμένο στο αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας.

*

Η εκκλησία αντιπαρέρχεται την καθαρότητα της ποίησης με το μυστήριο.

Και εκκινώντας από το μυστήριο λοξοδρομεί προς την βλασφημία, ανασύροντας από μέσα του μια κάποια «συμφωνία με το θεό» της, μόνο που δεν είναι ο θεός αυτός που κάνει «συμφωνίες» και κανείς δεν έχει ακουστά  κάτι για «συμφωνία με το θεό».

Κι αν δεν πρόκειται για «συμφωνία με το θεό», αλλά για «παράδοση του πιστού στο θεό», τότε μπορεί η βλασφημία να εξαλείφεται, όμως απομένει στη θέση της η κοινωνική ανευθυνότητα που τόσο πολύ συγκρούεται με κάθε έννοια «κοινωνίας», θείας ή ανθρώπινης.

τα παιδάκια τα καημένα

Ξυπνώ και βλέπω σίδερα στη γη στερεωμένα 

τα παιδάκια τα καημένα

αχ μανούλα μου πονά η καρδούλα μου

***

Είχα προσπαθήσει προ καιρού με αφορμή τον νόμο για την «ταυτότητα φύλου» να κάνω λόγο για τη δυσκολία του ατόμου να συγκροτήσει την προσωπική του ταυτότητα μέσα σε κοινωνικές σχέσεις αβεβαιότητας που – εφόσον το άτομο είναι οι κοινωνικές του σχέσεις – προσδίνουν στο ατόμο την ταυτότητα μιας προσωποποιημένης αβεβαιότητας.

Η επίκαιρη αναγόρευση του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Άνθιμου σε «επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης», δίνει την ευκαιρία της διαπίστωσης ότι η ανταπόκριση του «εποικοδομήματος» (νομικού, εκπαιδευτικού κ.ο.κ)  στους υφιστάμενους κοινωνικούς όρους προσωπικής αβεβαιότητας και αποσυγκρότησης δεν περιορίζεται στη σχέση του ατόμου με τον εαυτό του αλλά επεκτείνται στη σχέση του ατόμου με τον κόσμο, καταλαμβάνει δηλαδή όλη την έκταση του προσώπου και της ανάπτυξής του.

Η κυρίαρχη ιδεολογία «γοητεύει», από τη μια, υποβάλλοντας τη σχέση του ατόμου με το εγώ του ως σχέση με ένα πολυκατάστημα «ταυτοτήτων» όπου μπορεί να διαλέξει την πιο πολυτελή ή την πιο οικονομική, την πιο διαφημισμένη, αυτή που κερδίζει στην κλήρωση, αυτή που διατίθεται σε προσφορά μαύρης Παρασκευής ή λευκής νύχτας.  Από την άλλη, «γοητεύει» διδάσκοντας τη σχέση του ατόμου με τον κόσμο σαν σχέση άγνοιας, αναγορεύοντας σε «ακατάληπτη» τη γνώση του κόσμου και σε «καταληπτή» βέβαια την ύπαρξη του θεού:

«Μην ακούτε αυτά που λένε για όσα είδαν, για όσα βρήκαν, για όσα έπιασαν  και όσα θα κυριαρχήσουν, πράγματα και άτομα και ακατάληπτα πράγματα εις τους ουρανούς επάνω εις τους άλλους πλανήτες… Δεν υπάρχει άλλος πλανήτης μέσα σ’ ολόκληρον τον κόσμον τον ουράνιον από αυτόν τον πλανήτη που κατοικούμε εμείς και είναι αυτή η γη…». Άρα, εφόσον δεν υπάρχει άλλος πλανήτης κλπ, «…θα πρέπει εμείς οι χριστιανοί να είμεθα περήφανοι  που μιλούμε πάντα για τους ουρανούς και για την ελπίδα να βρεθούμε κοντά εις τον θεόν που δεσπόζει και εις την γην και εις τους ουρανούς…», κηρύσσει η διδασκαλία του νέου επίτιμου διδάκτορα του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Το χρυσάφι της προσωπικής ύπαρξης πρέπει ν’ ανταλλαγεί με τις χάντρες και τα καθρεφτάκια των «ατομικών ταυτοτήτων», το χρυσάφι της γνώσης του κόσμου ν’ ανταλλαγεί με τα μπιχλιμπίδια της θεϊστικής άγνοιας, στη θέση της αυθυπαρξίας του προσώπου η «ταυτοτική» ετερότητα, στη θέση της αυθυπαρξίας του κόσμου η «θεϊκή» ετερότητα, αυτά απαιτούν οι ζηλωτές της αποσυγκρότησης των νεανικών συνειδήσεων.

Ο κόσμος στα όρια της ανυπαρξίας, η γνώση του – γνώση της κίνησής του – ακατάληπτη, το μόνο επιτρεπτό (κι αυτό από λόγους επιείκειας) είναι το εγώ: είτε με τη μορφή του μοναδικού «πλανήτη που κατοικούμε εμείς» στην ύπαρξη του οποίου αλλοτριωτικά δεσπόζει η θεία «ταυτότητα», είτε με τη μορφή του ατομικού εγώ στην ύπαρξη του οποίου αλλοτριωτικά δεσπόζει η ατομική «ταυτότητα» επιλεγμένη ή επιβεβλημένη, είτε επιβεβλημένη με την εξωτερική μορφή της επιλογής, ανάμεσα από τις διαθέσιμες προσφορές.

Όσο κι αν εμφανίζονται σαν αντίθετοι πόλοι, τόσο η πραγματιστική όσο και η θρησκευτική ιδεολογική κυνικότητα (πλαστή στην ουσία της αλλά και βαθύτατη ταυτόχρονα), συναντιόνται και πλήττουν από κοινού την ίδια περιοχή: Την περιοχή σύζευξης του ανθρώπου με τον υλικό κόσμο, στα απώτατα όρια αυτής της περιοχής δηλαδή στο πεδίο της προσωπικής ύπαρξης και στο πεδίο της γνωσιολογίας, την περιοχή όπου διασταυρώνονται η ενότητα του ανθρώπου με τον υλικό κόσμο και η ενότητα του υλικού κόσμου συνολικά.

 

Ο Άγιος Πατέρας

Καθώς διανύουμε τη μεγάλη εβδομάδα, είπα να βάλω μια ιστορία θρησκοληψίας, χριστεμπορίου και θεομπαιξίας, παρμένη από τα Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, γραμμένα από τον Φωτάκο (Φώτιο Χρυσανθόπουλο), σελ. 267-274, Τόμος ΙΙ, Αγροτικές Συνεταιριστικές Εκδόσεις. Ο συγγραφέας των απομνημονευμάτων αυτών υπήρξε υπασπιστής του Θ. Κολοκοτρώνη σε όλη τη διάρκεια της επανάστασης του ’21. Η αφήγηση που ακολουθεί, είναι φανερό και από το σύνολο των απομνημονευμάτων, ότι δεν χαρακτηρίζει το σύνολο του κλήρου, είναι ωστόσο διδακτική, αφού δείχνει πώς, όσο μεγαλύτερη είναι η εκμετάλλευση των θρησκευτικών προλήψεων του λαού τόσο περισσότερο αδιαμφισβήτητη είναι και η «αγιοσύνη» των εκμεταλλευτών της.  Κι επίσης έως πού είναι ικανή να φτάσει αυτού του είδους η εκμετάλλευση και αγιοσύνη, αν και εν προκειμένω η ανοδική της πορεία διακόπηκε βίαια μόνο και μόνο χάρη στην αδιαφορία των «απίστων» για την τιμωρία του θεού των χριστιανών, αφού ο δικός τους θεός όχι μόνο θα τους προστάτευε από αυτήν, αλλά και θα τους αντάμοιβε με αχνιστές πιατέλες πιλάφι ατζέμ… Και αν όχι στην άλλη ζωή, σίγουρα πάντως σε αυτήν εδώ, όπως φαίνεται από την κατάληξη της αφήγησης. Στην αντιγραφή τηρήθηκε η ορθογραφία και σύνταξη του πρωτότυπου, πλην της μετατροπής σε μονοτονικό και των τυχόν αντιγραφικών λαθών που ενδεχομένως παρεισέφρυσαν… 

***

Μετά δε ταύτα όλον το σώμα σχεδόν των Τούρκων εχύθησαν κατά τον κάμπον και τον δρόμον των Τριποτάμων. Ένα δε απόσπασμα καβαλλαραίων και μερικοί Τούρκοι Λαλαίοι ομού, γνωρίζοντας καλώς τον τόπον εκείνον, επήγαν εις τα Τριπόταμα, όπου είναι το μοναστήρι το λεγόμενον του Αγίου Πατέρα, τον οποίον εσκότωσαν ως και δυο τρεις άλλους, οι οποίοι έμειναν εκεί, και αιχμαλώτισαν και την μοναχήν Χρυσαυγήν. Τα δε κατά τον βίον του Αγίου Πατέρα και τον θάνατον αυτού, έχουσιν ως εξής.

Κατά τας αρχάς της επαναστάσεως εις το Καστρί, χωρίον κείμενον μεταξύ Δρεπάνου και Ρίου, υψηλότερα του οποίου είναι τα Σελά, άλλο χωρίον, όπου ήτο εστρατοπεδευμένος ο στρατηγός Λόντος και επολιόρκει το Ρίον και τας Πάτρας, εφανερώθη το πρώτον ένας μοναχός με δυο γυναίκας επίσης μοναχάς, φορών καλογερικά ενδύματα, ονομαζόμενος δε με το μοναστικόν όνομα Ευγένιος, και έπειτα από τον λαόν μετονομασθείς Άγιος Πατέρας και κοινώς Παπουλάκος. Αυτός κατήγετο από την νήσον Ιθάκην, ήτο άγνωστος και φυγάς εκ Πατρών, και προ της επαναστάσεως ε δ ι α κ ό ν ε υ ε ζητών από τον λαόν κερί και λιβάνι, δια το μοναστήρι, ως έλεγε, του Αγίου Νικολάου, το οποίον ήτο όλως ανύπαρκτον. Ο δε στρατηγός Μελετόπουλος ύστερα μας εβεβαίωσεν, ότι ο μοναχός αυτός επήγε και εις το Αίγιον και εκεί ανακατώνετο με τους απλούς Έλληνας, και επειδή η διαγωγή του δεν ήτο καλή, εδιώχθη εκείθεν. Αλλά τούτο έγινε προ της επαναστάσεως. Από δε το χωρίον Καστρί επήγεν εις το χωρίον Διακοφτόν. Έξωθεν του χωρίου τούτου υπήρχεν ερημοκκλήσιον του Αγίου Ιωάννου, το οποίον αμέσως με τα μοναχάς το εκαθάρισε, το εσκέπασε  και  έκτισε  και  μικρόν κ ε λ ί- ο ν, και εκεί εμόναζαν ομού και οι τρεις. Η μια των καλογραιών κατήγετο από το Βλατερόν των Πατρών, και είχε φήμην βίου όχι καλού. Επειδή δε εις το χωρίον Διακοφτόν ήτο και άλλο στρατόπεδον του Λόντου, οι στρατιώται επήγαιναν και ενόχλουν τον μοναχόν και της μοναχαίς τοσούτον, ώστε τούτον έγινε αιτία σκανδάλου. Ο δε καπετάν Γεώργιος Γαλάνης γνωστός από το χωρίον Λεχούρι ηγάπα πολύ τα γυναίκας∙ βλέπων δε με πολύν του θαυμασμόν έναν καλόγερον, έχοντα δυο γυναίκας ωραίας εις τα μαύρα ενδεδυμένας, και μάλιστα εις καιρόν, κατά τον οποίον όλοι οι Έλληνες αφήκαν τας γυναίκας των και επήραν τα όπλα κατά των Τούρκων, επήγεν εις το ρηθέν ερημοκκλήσιον, έδειρε τον καλόγερον Ευγένιον ανιλεώς, του επήρε την μίαν μοναχήν και του αφήκε την άλλην, η οποία πρώτα μεν ωνομάζετο Ζαχαρούλα, έπειτα δε Χρυσαυγή. Τοιουτοτρόπως λοιπόν ο Ευγένιος φοβηθείς έφυγεν κείθεν και επήγεν αγνώριστος εις της Λαπάταις. Εκεί δε πάλιν προσποιούμενος τον ενάρετον και ευλαβή άρχισε πάλιν να κτίζη μοναστήρι, και οι κάτοικοι έδιδαν εις αυτόν χάριν ψυχικής σωτηρίας, άφθονα τα τρόφιμα και τα άλλα προς το ζην αναγκαία. Αλλά και εκεί υποπτεύσας μήπως του πάρουν την Ζαχαρούλαν, φεύγει και μεταβαίνει εις το χωρίον Καρδαρίτσι της Γόρτυνος, και εκείθεν πάλιν εις το Λεχούρι των Καλαβρύτων, όπου ευρών υποδοχήν ανέβη εις το πλησίον βουνόν, όπου υπήρχεν ναός του Αγίου Γεωργίου και κελία κατερειπωμένα, και δια συνδρομής των κατοίκων ανήγειρε τον ναόν και τα κελία. Ο δε ναός αυτός εχρησίμευσεν έπειτα εις καταφύγιον των κατοίκων κατά τον εμφύλιον πόλεμον, και εκεί επάνω οι Λεχουρίται είχαν όλα τα κινητά των πράγματα, τα οποία διέσωσαν από την αρπαγήν των στρατιωτών του Κωλέτη και Γκούρα. Αλλά πάλιν και εκείθεν ο Ευγένιος έφυγε, και η φυγή του έκαμε μεγάλην εντύπωσιν εις τα πέριξ χωρία∙ αλλ’ η τοιαύτη εντύπωσις έπειτα έπαυσεν αφού έμαθαν, ότι ο καλόγερος επήγε και απεκαταστάθη εις τα Τριπόταμα, όπου ήσαν ερείπια εκκλησίας και τα αρχαία της πόλεως Ψωφίδος ερείπια. Ευρών δε εκεί κτίστας άρχισε να κτίζη την εκκλησίαν και κελία καλογερικά. Πολλοί δε ήσαν οι κτίσται και το υλικόν πρόχειρον εκ του παλαιού τείχους της πόλεως, και τοιουτοτρόπως εν ολίγω χρόνω η οικοδομή έγινε μεγάλη και ωραία δια την θέσιν της, διότι η θέσις αυτή κείται εν τω μέσω τριών κοιλάδων και ποταμίων μικρών εχόντων πάντοτε νερόν και ψάρια μικρά, πέστροφαις, χαμοσούρτια και τριχιούς, έχοντα την γεύσιν γλυκυτάτην. Κατά δε το βορειοδυτικόν μέρος είναι βουνόν, όπου είναι η ακρόπολις της αρχαίας Ψωφίδος και κύκλω του βουνού αυτού φαίνονται τα ερείπια του περιβόλου της πόλεως, και πολλά άλλα ίχνη κτιρίων μεγάλης εκτάσεως. Θέσις ορεινή και τερπνή, εις την οποίαν ο περιηγητής μαγεύεται, και θαυμάζει βλέπων την ιδίαν φύσιν υπερασπιζομένην μόνην τον εαυτόν της. Το δε μοναστήριον τούτο ονομάζεται της Παναγίας και σώζεται μέχρι της σήμερον, πανηγυρίζον τη 23^η Αυγούστου. Είναι δε καλοκτισμένον και δυνατόν, έχει και πλησίον βρύσιν με καλόν νερόν, και με ψιλόν τουφέκι καθίσταται απόρθητον.

Ενταύθα δε ο καλόγερος εγκατασταθείς επροσποιείτο έτι περισσότερον τον ενάρετον και τον θεοσεβή, και ούτως ολίγον κατ’ ολίγον εκέρδησε τα καρδίας των πλησιοχώρων ανθρώπων∙ έλεγε δε, ότι τα χρήματα, τα οποία μαζεύει τα θέλει δια την οικοδομήν του μοναστηρίου. Μετά δε ταύτα ακούσθη έξω και επιστεύθη μάλιστα από τους απλούς ανθρώπους, ότι η αγία καλογραία η Χρυσαυγή βλέπει την Παναγίαν και συνομιλεί μετ’ αυτής, διότι αύτη εις τα τοιαύτα είχε πολλήν τέχνην και προσποίησιν.  Τοιουτοτρόπως δε από ημέρας εις ημέραν διεδόθη η αγιότης, και τα θαύματα του Παπουλάκου σχεδόν καθ’ όλην την Πελοπόννησον εγένοντο πιστευτά. Προτού δε ο Ιμβραήμ πασάς ο Αιγύπτιος έλθη εις την Πελοπόννησον, ο καλόγερος ούτος συχνά εις τα διδαχάς του έλεγεν εις τον λαόν, ότι «καθώς εσείς κάμνετε και δεν φυλάττετε τα εντολάς του Θεού, και δια τας άλλας αμαρτίας σας, Αραπάδες θα στείλη ο Θεός δια να σας παιδεύση». Παλαιότερα δε και τώρα ακόμη εις την Πελοπόννησον, όταν η γυναίκες μαλώνουν εις τα χωρία, η μια την άλλην λέγουν και άλλας πολλάς κατάρας, αλλά λέγουν και αυτήν∙ «Αραπάδες να σε σύρουν από τα μαλλιά». Αφού δε ύστερα ήλθεν ο Ιμβραήμ και έφερε τους Αραπάδες, είπαν τότε ο κόσμος∙ «Καλά μας έλεγεν ο Άγιος Πατέρας, ιδού οι Αραπάδες ήλθαν». Ταύτα δε μαθών αυτός επροσποιείτο και έλεγεν έτι περισσότερα, ότι δηλ. ο Ιμβραήμ θα έλθη εις το κέντρον της Πελοποννήσου εις την Τριπολιτσάν, ότι θα καύση όλον τον τόπον και θα αιχμαλωτίση κόσμον πολύν δια τας αμαρτίας των∙ όσοι δε δεν πιστεύσουν εις τα λόγια του θα αιχμαλωτισθούν από τον Ιμβραήμ∙ αυτός όμως και όσοι τον πιστεύουν θα σωθούν, διότι η Παναγία δεν θα αφήσει τους Αραπάδες να έλθουν εις το μέρος εκείνο, διότι προσεύχεται εις τον Θεόν ν’ α π ο- κ α ρ ώ σ ε ι τους Τούρκους∙ όσοι δε θελήσουν να υπάγουν εκεί εις το μοναστήρι του θα σωθούν, και τούτο εν μέρει αλήθευσε∙ διότι ο Ιμβραήμ κατά το έτος 1825 ελεηλάτησε μεν τα πέριξ του μοναστηρίου χωρία, αλλ’ εις το μοναστήρι δεν επλησίασε. Τότε δε πλέον ο καλόγερος βλέπων, ότι όσα προείπεν έγιναν, πάλιν εκήρυττε περισσότερα, βεβαιών τον λαόν, ότι ο Θεός τον ακούει, και μεταξύ των άλλων εκήρυξε και τούτο, ότι όστις έχει λάφυρα από τους Τούρκους, και άλλα πολύτιμα πράγματα, επειδή όλα ταύτα είναι μολυσμένα, και ο έχων αυτά θα αιχμαλωτισθή και θα χαθή από τους Τούρκους, πρέπει να τα δώση εις αυτόν ως αφιερώματα δια το μοναστήριον. Ούτως έγινε κακή παρακίνησις και πολλά λάφυρα και ζώα ακόμη εδόθησαν από τους ανθρώπους δήθεν δια να σωθούν. Έπειτα δε διεδόθησαν και άλλαι φήμαι εις τον λαόν, ότι δηλαδή αυτός προλέγει το δείνα και γίνεται, και ούτως απέκτησε και όνομα αληθινού προφήτου, και τελείως λαοπλάνος εγένετο. Φροντίζων δε επιτηδείως να μανθάνη από τον ένα και από τον άλλον πολλά μυστικά πράγματα, έλεγε κατόπιν αυτά δημοσίως, χωρίς να αναφέρη τα ονόματα των ανθρώπων, οι οποίοι τα έπραξαν, ο δε λαός φοβισμένος από τους Τούρκους, επίστευεν εις τα θεία και εις τους λόγους του, νομίζων, ότι άνωθεν εμπνέεται και γνωρίζει τα μέλλοντα, και ότι από αυτόν θα εύρουν την σωτηρίαν των. Τότε δε πλέον άρχισαν να έρχωνται να τον προσκυνούν από μακρυνάς επαρχίας με σέβας και με ευλάβειαν, πρσφέροντες συγχρόνως χρήματα, και άλλα διάφορα αφιερώματα. Έλεγαν δε ο ένας εις τον άλλον τα θαύματα, τα οποία δήθεν είδε και άκουσεν, ότι, παραδείγματος χάριν, ένας έκρυψε ένα πρόβατον κλεμμένον, και όταν επήγεν να το πάρη έγινε φίδι να τον φάγη∙ άλλος δε από την φαντασίαν του φανατισμού του έλεγεν, ότι είδεν ένα πρόβατον κολλημένον εις τον ώμον του κλέπτου, και τέλος άλλος έλεγεν, ότι την Τετράδην ένας έτρωγε κρέας και κόκκαλον εκόλλησεν εις το στόμα του. Αι τοιαύται φήμαι δειδίδοντο με παράξενα σπερμολογήματα, και οι λαοί έγιναν προληπτικοί και δεισιδαίμονες, και πολλοί των Ελλήνων και ιδίως μικροί καπεταναίοι επέταξαν τα όπλα και έγιναν μοναχοί. Ένας δε Ηπειρώτης καπετάν Σταύρος ονομαζόμενος, εξάδελφος δε του εν Αθήναις ιατρού Γούδα έγινε και αυτός καλόγερος και μετωνομάσθη Στέφανος, και έζη μονάζων εις το αυτό μοναστήρι μέχρι του 1853. Αφού δε εσωρεύθησαν εις το μοναστήρι μεγάλα πλούτη εις χρήματα και πολύτιμα πράγματα, και πολλοί των Ελλήνων στρατηγών τότε από τα Βέρβαινα και Αργείοι επήγαν εις προσκύνησιν του Παπουλάκου, ο Παναγιωτάκης Νοταράς είπεν εις αυτούς να εξετάσουν πώς είναι δυνατόν να πάρουν από τον μοναχόν τούτον τα αφιερώματα. Αλλά καθώς τούτοι έφθασαν εις τα Τριπόταμα, ο Άγιος Πατέρας προείπεν εις αυτούς τον σκοπόν των, και τους εκάλεσεν με τα ονόματά των, και τοιουτοτρόπως ούτοι τον εθεώρησαν πλέον ως τέλειον άγιον άνθρωπον, αφιέρωσαν εις το μοναστήρι τα όπλα των όλα αργυρά και μεγάλης αξίας, ου μόνον αυτοί, αλλά και πολλοί άλλοι ακόμη. Ένας δε μάλιστα από αυτούς παρήτησε τον πόλεμον και έγινεν ιερεύς, και ήδη ευρίσκεται εις το Άργος και ονομάζεται Δαρονάς, η δε καταγωγή του είναι από το χωρίον Χέλι∙ ο δε Άγιος Πατέρας επώλει εις δημοπρασίαν και εις προσκυνητάς όλα τα αφιερώματα, και το ψωμί ακόμη και αυτό επληρώνετο. Οι δε ιερείς των πέριξ χωρίων και αυτών ακόμη των μακροτέρων, φορούντες την ιερατικήν των στολήν, έχοντες τας αγίας εικόνας των εκκλησιών και ψάλλοντες εξήρχοντο των χωρίων, ακολουθούμενοι από πολύ πλήθος ανθρώπων και από γυναικόπαιδα, έφεραν αυτάς εις τον Άγιον Πατέρα, όστις εξερχόμενος από το μοναστήρι, έχων μαζύ του και την καλόγρηαν, εδέχετο τας εικόνας γονυκλιτώς και με προσποιημένην ευλάβειαν εδάκρυε και ευλόγει τας εικόνας, τας οποίας εκράτει εις την μονήν έως εικοσιτέσσερας ώρας, και έπειτα πάλι η ιδία συνοδεία μετέφερεν τας εικόνας εις τα χωρία των. Οι Έλληνες των μερών εκείνων αφήκαν τα όπλα των και ενασχολούντο εις τοιαύτας τελετάς και λιτανείας, και κανείς εκ των επισήμων ανδρών του καιρού εκείνου, ούτε εκκλησιαστικός, ούτε πολιτικός, ούτε στρατιωτικός ετόλμα να είπη τι κατά τούτου του λαοπλάνου, διότι είχε βοηθόν την αμάθειαν και την δυσιδαιμονίαν του όχλου.

Τοιουτοτρόπως δε ο ψευδοπροφήτης αυτός υπερεπλούτησεν. Ο δε Νικήτας Σταματελόπουλος επανερχόμενος από την εξορίαν του, από το Μεσολόγγι εις την Πελοπόννησον, ηθέλησε χάριν περιεργείας, και προσέτι από σεβασμόν να υπάγη εις τα Τριπόταμα. Επειδή δε, ως είπαμεν, ο Άγιος Πατέρας είχε μυστικήν αστυνομίαν, δια της οποίας εγνώριζεν όλα, όσα εγίνοντο, ως και τα ονόματα και τον σκοπόν των προσερχομένων, και πόθεν ήτο έκαστος, καθώς έμαθε και τα του Νικήτα, άμα είδεν αυτόν πλησιάζοντα εις το μοναστήρι επροσποιήθη τάχα, ότι τον εγνώρισε και αμέσως ε μ ά λ ω-σ ε ν αυτόν δημοσίως, αποκαλέσας αυτόν ασεβή και παγκάκιστον∙ ο δε Νικήτας δεν εθύμωσεν, αλλ’ εσιώπησεν∙ αναχωρήσας δε εκείθεν, και ανταμώσας τον θείον του Κολοκοτρώνην διηγήθη προς αυτόν τα πάντα, και την αγυρτίαν του ψευδοκαλογήρου. Ο δε Κολοκοτρώνης συνεννοήθη με τον Ανδρέαν Ζαΐμην περί του πρακτέου δια της ακολούθου προς αυτόν επιστολής:

«Προς τον εκλαμπρότατον κ. Ανδρέαν Ζαΐμην.

Αναγκαίον κρίνω να σας είπω ένα λογισμόν, όπου με ενοχλεί, όστις είναι περί του Αγίου Πατέρα. Τα έργα του και αι διδασκαλίαι του ευρόντα τας ψυχάς των λαών μαλακωμένας και συντετριμμένας από τον φόβον του Ιμβραήμ έκαμαν, τα οποία βλέπομεν ηθικά αποτελέσματα και αν το τέλος είναι ομοίως αθώον ως και αι αρχαί του είναι δώρα του Ουρανού. Υποπτέυω όμως, κύριε, υποπτεύω, ότι το πράγμα δεν είναι αθώον, διότι και πολλά άλλα απήντησα. Μα και αθώον αν είναι κατά τας αρχάς του, πάντοτε όμως θέλει έχει έν τέλος από εκείνα τα τερατώδη, όπου κάμνει ο φανατισμός. Φοβούμαι και έν έτερον, το οποίο με κάμνει μια διλημματική ανάγκη να το φοβούμαι, και σου το εξομολογούμαι, και είναι το εξής. Όταν ο Ιμβραήμ ήλθεν εις τα Τριπόταμα μετά το τσάκισμα των Μαγουλιάνων κλπ., εκείνος δεν εσάλευσεν από την θέσιν του, και έπειθε και τους λαούς να μη ταραχθούν εκείθεν. Πιθανόν και τώρα, όπου ο Ιμβραήμ έρχεται από το μέρος της Γαστούνης να έλθη έως εκεί, και πιθανώτερον να μη σαλεύσει πάλιν εκείθεν ο Άγιος Πατέρας, και να πείση τους περί αυτών λαούς να μην ταραχθούν, και αν τότε δεν τον ήκουσαν, τώρα θέλει τον ακούσουν, και αν τούτο συμβή, έπεται ή μετ’ εκείνου σύμφωνος να είναι, ή τα συναγμένα μέχρι τούδε εκείσε να ληφθούν από τον Ιμβραΐμην, και οι λαοί να αιχμαλωτισθούν. Το να πιστεύωμεν εις όλα εκείνα, όσα ο φανατισμός του λαού διαφημίζει, είναι ίδιον προληπτικών εσχάτου βαθμού, από εκείνα, όπου αν τα ακούωμεν αλλαχού, ηθέλαμεν τα περιγελά, και αν ακολουθήση τι παρόμοιον, οποίον το υποπτέυω, στοχάσου, οποίον όνειδος θέλει επισύρομεν κοντά εις τον φωτισμένον κόσμον.

Τούτον τον στοχασμόν κάμνω εγώ επάνω εις τούτο, και ο λογισμός του με ενασχολεί. Το στοχάζομαι ένα Γορδιανόν κόμπον, διότι μάλιστα διεφημίσθη, ότι ο Άγιος Πατέρας προφητεύει, ότι θέλει συλληφθή μεν από τους εχθρούς, πλην θέλει πάλιν γλυτώσει. Σκέψου καλά και ώριμα επάνω εις τούτο, και επινοήσου πώς ημπορεί να λυθή ο κόμπος ούτος. Ει δυνατόν πείσαι τον να μετατοπίση τα αφιερώματά του εις κανέν μέρος ασφαλές και άφες τον να διατελή ειδεμή, μεταχειρίσου φρονίμως την Αλεξάνδρειον δραστηριότητα∙ πάντοτε όμως με τρόπον, ώστε οι πράξεις σου να μη επισύρουν όνειδος, κοντά εις τους λαούς μας. Συλλογίσου καλλίτερα επάνω εις ταύτα, και γράψε μου και εμένα.

Στεμνίτσα τη 9 Οκτωβρίου 1825

                                                                                                          Ο αδελφός σας

                                                                                                        Θ. Κολοκοτρώνης».

Εκτός δε τούτου, και μεταξύ πολλών άλλων ακόμη έγινεν αρκετή αλληλογραφία περί του Αγίου Πατέρα, δια να ημπορέσουν να εύρουν τον τρόπον να του πάρουν τα αφιερώματα, και να δείξουν εις τον λαόν, ότι είναι λαοπλάνος και ούτω να τον συχαθούν. Ο δε Ανδρέας Ζαΐμης απεφάσισε και επήγεν εκεί επίτηδες, και μάλιστα εις μίαν διδαχήν του καλόγερου γενομένην κατάκαμπα, εστάθη ξ ε- σ κ ο ύ φ ω τ ο ς ο Ζαΐμης και τον έψησεν ο ήλιος, δεν ετόλμησε όμως να κάμη τίποτε φοβούμενος μη πέσει εις την οργήν του μωρού λαού. Προς τούτοις δε και ο στρατηγός Κανέλλος Δεληγιάννης διερχόμενος εκείθεν, είδε τους στρατιώτας του πλησιάσαντας την εκκλησίαν και την θέσιν, όπου εκάθητο ο Άγιος Πατέρας, ρίψαντας αμέσως τα όπλα των και τρέξαντας να υπάγουν να ασπασθούν την δεξιάν του. Εις μάτην δε ο Κανέλλος εφρόντισε να τους εμποδίση∙ ο δε καλόγερος εθύμωσε κατά του στρατηγού και του είπεν, ότι είναι ασεβής και Τουρκολάτρης και Αλη Φαρμάκης, διότι εγνώριζε φαίνεται και αυτό το επίθετον, με το οποίο επωνόμαζαν τότε τον Κανέλλον, διότι και ωμοίαζεν ολίγον με τον Τούρκον Λαλιώτην Αλή Φαρμάκην, επίσημον και γνωστόν εις την Πελοπόννησον. Ο δε Δεληγιάννης έγραψεν όλα ταύτα προς την Κυβέρνησιν, και ο επίσκοπος Βρεσθένης ως αντιπρόεδρος της Βουλής έστειλεν ένα μοναχόν Ιωακείμ καλούμενον από την μονήν των Αγίων Θεοδώρων της Νυμφασίας δια να τον πείση, αλλά και αυτός δεν ημπόρεσε να κατορθώση τίποτε.

Ο δε Κολοκοτρώνης έκτοτε είχε πολλάς υποψίας περί του λαοπλάνου τούτου, μήπως είχεν απόκρυφον με τον Ιμβραήμ συνεννοήσιν και δια τούτο εκολάκευε  τους  μωρούς  λαούς  δια  να τους   σ π ρ ώ ξ η να προσκυνήσουν, ή να τους απατήση να πέσουν αιχμάλωτοι. Εν τούτοις όλα τα μέσα μετεχειρίσθησαν, αλλ’ εστάθη αδύνατον να εύρουν ανθρώπους να υπάγουν να του πάρουν τα αφιερώματα και να τα μεταχειρισθούν εις τας ανάγκας του έθνους. Ο δε Κολοκοτρώνης ως Γενικός Αρχηγός έγραψε και αυτός προς τον καλόγερον γράμμα παρακαλών και προσκαλών αυτόν να πάρη τον σταυρόν και να υπάγη μαζί του δια να πολεμήσουν τον εχθρόν της πίστεως και της πατρίδος, αλλ’ αδύνατον εστάθη να εισακουσθή. Τοιουτοτρόπως ο Κολοκοτρώνης φοβηθείς δεν ηθέλησεν άλλως πώς να εγγίξη το ιερόν αυτό, το οποίον ο μωρός λαός ελάτρευε. Κατά δε την 14 Σεπτεμβρίου του 1826, ως ανωτέρω είπαμεν, οι Τούρκοι επήγαν εις τα Τριπόταμα, και σχίσαντες την π ό ρ τ α ν της μονής και της εκκλησίας ηύραν μέσα εις το ιερόν τον Άγιον Πατέρα, τον οποίον κατέσφαξαν, την δε μοναχήν Χρυσαυγήν αιχμαλώτισαν. Ευρέθησαν δε εκεί πολλοί και ηθέλησαν να αντισταθούν, αλλά τίποτε δεν κατώρθωσαν και έφυγαν. Δυο δε γυναίκες και ένας άνδρας από το χωρίον Στρέζοβαν ευρεθέντες εκεί χάριν προσκυνήσεως, έπεσαν εις την σ τ έ ρ ν α ν του λαδιού της μονής και ούτως εσώθησαν.

Οι δε Τούρκοι, αφού επήραν όλα τα χρήματα, τα αφιερώματα και την άλλην περιουσίαν του Ευγενίου, εμοίρασαν αυτήν εις 45 μερίδια∙ τα  δε  χρήματα εμοίρασαν με ένα μεγάλο  φ έ σ ι  Μ ι σ υ ρ γ ι ώ τ ι-  κ ο ν, το οποίον γεμάτον, εχώρει περί τα πέντε οκάδας και έκαστος Τούρκος επήρεν ένα εξ αυτών. Ο Σπαγάκος, Τούρκος Λαλιώτης, έτυχε και αυτός εκεί και επήρε το μερίδιόν του, και αμέσως έφυγεν εις την Σμύρνην, όπου είχε πρότερον μετακομίσει την οικογένειάν του, και από αυτόν ύστερον εμάθομεν, όσα περί του φόνου και της αρπαγής των χρημάτων και των άλλων πραγμάτων και της διανομής αυτών διηγήθημεν. Αυτός ερχόμενος εις ομιλίας με τους Έλληνας περί του Αγίου Πατέρα, εσυγχώρει και εμακάριζεν αυτόν, διότι επήρε χρήματα και έζησε τα παιδιά του, ενώ οι Έλληνες τον αναθεμάτιζαν, διότι έχασαν τα πράγματά των και τα αφιερώματα. Τοιουτοτρόπως έζησε και απέθανεν ο Αγιος Πατέρας των Τριποτάμων.

«προπατορικό αμάρτημα»

Τι θέλει να πει ο ποιητής;

Ο συμβολικός μυστικισμός επιτρέπει βέβαια διαφόρων ειδών ερμηνείες, ώστε όλοι να μένουν ικανοποιημένοι κι ο μύθος να αποκτάει θρησκευτικό κύρος και τα εννοούμενα να παραμένουν  επ’ απειλή «αφορισμού» υπονοούμενα. Πέρα όμως από τα μήλα κι όλα τα παρόμοια, η πιο ακλόνητη ερμηνεία, ακλόνητη βιωματικά, είναι αυτή που λέει:

«δε φταις εσύ που βασανίζεσαι, φταίνε η μάνα σου κι ο πατέρας σου που σε κάνανε, αλλά και γι’ αυτούς φταίνε οι προηγούμενοι, σχοινί κορδόνι μέχρι τον Αδάμ και την Εύα που τους παράσυρε το φίδι (;;;!!!) στον πειρασμό κι έτσι χάθηκε γι’ αυτούς ο παράδεισος της ύπαρξης κοντά στο θεό, και ο παράδεισος της ανυπαρξίας κοντά στο θεό (!!!) για τις επόμενες γενιές. Σου φαίνεται αυτή η ζωή κόλαση; Δε σου φταίει η ζωή, δε σου φταίει το καθεστώς της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης, σου φταίει ο πατέρας σου κι η μάνα σου που σε κάνανε».

Ο κυνισμός των καταπιεστών σε θρησκευτική μορφή, κηρυσσόμενος κι από τις τρεις «μωσαϊκές» θρησκείες για χάρη τάχα των οποιών (και στην πραγματικότητα για τα συμφέροντα των κυρίαρχων τάξεων) αιματοκυλιόνται οι λαοί κάτι αιώνες τώρα.

Το λέει και το τραγούδι, σχοινοβατώντας πάνω στη γραμμή που χωρίζει τη θρησκευτική υποταγή από την κοινωνική διαμαρτυρία (αν κι εδώ που τα λέμε, μιλώντας όχι για τον «άνθρωπο» αλλά για τον φτωχό, τη γραμμή την πατάει από τη μέσα πλευρά).

Όταν κανείς είναι φτωχός απ’ όλους αδικιέται

Ο φτωχός, μάνα, καλύτερα να μη γεννιέται

Όχι, δεν είναι η γενετήσια πράξη το προπατορικό μας αμάρτημα. Είναι που δεν έχουμε στείλει ακόμα στον αγύριστο τους εκμεταλλευτές και τον κόσμο τους, για να οικοδομήσουμε τον κόσμο που θ’ ανταποκρίνεται στους ανθρώπινους πόθους για τη ζωή, τη σοσιαλιστική κοινωνία, τον κομμουνισμό.

Για την αστική «θρησκευτικότητα» – μια συμπλήρωση

μεταρρύθμιση – ο πόλεμος των χωρικών

Σε μια προηγούμενη ανάρτηση αυτού του μπλογκ υπήρχε αναφορά στην διατήρηση ενός ορισμένου βαθμού «θρησκευτικότητας» από την αστική τάξη, όταν αυτή έγινε η κυρίαρχη οικονομικά (και πολιτικά) τάξη της κοινωνίας. Η αναφορά αυτή, σ’ εκείνητην ανάρτηση, ερμηνεύει την «θρησκευτικότητα» των αστών εκείνης της περιόδου από τη σκοπιά μιας «απαραίτητης πια και γι’ αυτούς θεωρητικής δικαιολόγησης της κοινωνικής τους θέσης, τέτοιας που να αποτελεί ταυτόχονα και θεωρητική δικαιολόγηση της κοινωνικής θέσης της εργατικής τάξης, που με μια φράση να αποτελεί θεωρητική δικαιολόγηση της ισχύουσας κοινωνικής τάξης και κατά προέκταση της τάξης του κόσμου».

Διαβάζοντας πρόσφατα το «μικρό σύγγραμμα» του Ένγκελς «Η εξέλιξη του σοσιαλισμού από την ουτοπία στην επιστήμη» (Σύγχρονη Εποχή, 2011), και ιδιαίτερα την εισαγωγή του στην αγγλική έκδοση του 1892 που περιλαμβάνεται και στην σημερινή ελληνική έκδοση, βλέπω αυτή την πλευρά της αστικής «θρησκευτικότητας» να περιγράφεται με φράσεις, όπως: «…ο Άγγλος αστός έπαιρνε τώρα μέρος στην καταπίεση των «κατώτερων τάξεων», της μεγάλης λαϊκής παραγωγικής μάζας, και ένα από τα μέσα που χρησιμοποιούσε γι’ αυτό ήταν η επίδραση της θρησκείας» (σελ. 30), ή, «…Έτσι, τουλάχιστον για ένα χρονικό διάστημα, είχε διωχτεί το σκιάχτρο των εργατικών διεκδικήσεων, με τι κόστος όμως! Αν, λοιπόν, ο Βρετανός αστός ακόμα και πριν ήταν πεισμένος για την ανάγη να κρατά στο θρησκευτικό χαλινάρι τον απλό λαό, πόσο πιο επιτακτικά θα έπρεπε να νιώθει την ανάγκη αυτή τώρα, ύστερα απ’ όλη αυτήν την πείρα;» (σελ. 37), ή επίσης, «…Οι εργάτες της Γαλλίας και της Γερμανίας είχαν γινει στασιαστές. Είχαν μολυνθεί ολοκληρωτικά από το σοσιαλισμό και τραβούσαν για πολύ ευνόητους λόγους, και χωρίς να πολυσκοτίζονται για τη νομιμότητα των μέσων, για την κατάκτηση της εξουσίας. (…) Τι άλλο απέμεινε στο Γάλλο και στο Γερμανό αστό ως τελευταία πηγή βοήθειας, παρά να παρατήσουν σιωπηρά την ελευθεροφροσύνη τους, ακριβώς όπως ένας θρασύς μορτάκος, όταν αρχίζει σιγά-σιγά να τον κυριεύει η ναυτία, πνίγει το αναμμένο του πούρο που μ’ αυτό έκοβε βόλτες καμαρώνοντας στο κατάστρωμα του καραβιού; Ο ένας ύστερα από τον άλλο, όσοι χλεύαζαν τη θρησκεία, έπαιρναν εξωτερικά την όψη ενός ευσεβούς, μιλούσαν με σεβασμό για την Εκκλησία, για τις διδασκαλίες  και τις συνήθειές της, και συμμετείχαν σ’ αυτές τόσο όσο δεν μπορούσαν να τις αποφύγουν. Γάλλοι αστοί νήστευαν την Παρασκευή το κρέας και Γερμανοί αστοί ίδρωναν στα στασίδια τους στις εκκλησίες  ακούγοντας ατέλειωτα προτεσταντικά κηρύγματα. Είχαν ατυχήσει με τον υλισμό τους. «Η θρησκεία πρεπει να διατηρηθεί για το λαό» -αυτό ήταν το τελευταίο και μοναδικό μέσο για τη σωτηρία της κοινωνίας από τον ολοκληρωτικό αφανισμό…» (σελ. 43).

Υπάρχει όμως στο ίδιο έργο του Ένγκελς (σελ. 24-27) και μία ακόμη ιστορική-ερμηνευτική πλευρά της αστικής «θρησκευτικότητας», η οποία συνδέεται,  όχι ας πούμε με την σκοπιμότητα και τον «πολιτικό υπολογισμό», αλλά με τους καθαυτούς κοινωνικούς – οικονομικούς όρους ύπαρξης   της πρώιμης εμπορο-βιοτεχνικής/βιομηχανικής αστικής τάξης της εποχής της «μεταρρύθμισης» (16ος αιώνας), την εποχή δηλαδή της σύγκρουσής της με την τάξη των ευγενών – φεουδαρχών, όταν οι αναπτυσσόμενες φυσικές επιστήμες και ο φυσιοκρατικός υλισμός τους «στασίαζαν ενάντια στην Εκκλησία», όταν ο πόλεμος κατά της φεουδαρχικής ταξικής εξουσίας έπρεπε να πάρει τη μορφή αγώνα ενάντια στην εξουσία της Καθολικής Εκκλησίας, και όταν «κάθε αγώνας ενάντια στη φεουδαρχία έπρεπε να πάρει θρησκευτικό περίβλημα, (…) έπρεπε σε πρώτη γραμμή να στραφεί ενάντια στην Εκκλησία».

Παραλείπουμε την ενδιάμεση εξιστόρηση και πηγαίνουμε κατευθείαν στην «πλευρά» που μας απασχολεί: «…Εκεί, όμως, που απέτυχε ο Λούθηρος, νίκησε ο Καλβίνος. Το δόγμα του ήταν προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις των πιο τολμηρών αστών εκείνης της εποχής. Η διδασκαλία του για το πεπρωμένο ήταν η θρησκευτική έκφραση  του γεγονότος ότι στον κόσμο του εμπορίου και του ανταγωνισμού η επιτυχία και η χρεοκοπία δεν εξαρτώνται από τη δράση ή από την επιδεξιότητα του ξεχωριστού ανθρώπου, αλλά από συνθήκες που είναι ανεξάρτητες απ’ αυτον. «Δεν εξαρτιέται από τη θέληση ή τη δράση του οποιουδήποτε, αλλά από την ευσπλαχνία» ανώτερων, αλλά άγνωστων οικονομικών δυνάμεων. Κι αυτό ήταν ιδιαίτερα σωστο σε μια εποχή οικονομικής ανατροπής, όπου όλοι οι παλιοί εμπορικοί δρόμοι και τα παλιά εμπορικά κέντρα εκτοπίζονταν από τα νέα, όπου είχαν ανοιχτεί στον κόσμο οι πόρτες της Αμερικής και των Ινδιών και όπου ακόμα και τα ανέκαθεν αξιοσέβαστα οικονομικά άρθρα πίστης -οι αξίες του χρυσού και του ασημιού- κλονίζονταν και κατέρρεαν. Εκτός από αυτό, το εκκλησιαστικό σύστημα του Καλβίνου ήταν πέρα για πέρα δημοκρατικό και ρεπουμπλικανικό. Τη στιγμή, όμως, που είχε εκδημοκρατιστεί το βασίλειο του Θεού, μπορούσαν τα βασίλεια αυτού του κόσμου να παραμένουν υπάκουα σε βασιλιάδες, επισκόπους και φεουδάρχες αφέντες;»  (τα έντονα στοιχεία δικά μου).

*

Τα παραπάνω απλά για τη συμπλήρωση μιας έλλειψης στην παλιότερη ανάρτηση που αναφέρεται στην αρχή αυτής εδω της δημοσίευσης.

σκοταδισμός «ψηφιακής» εποχής

Η παραπάνω φωτογραφία προέρχεται από αυτόν τον διαδικτυακό χώρο, όπου όντας επίσης δημοσιευμένη σαν φωτογραφία, φιλοξενεί από κάτω τα σχόλια άλλων ατόμων, περισσότερο καταρτισμένων στην επιστήμη της Ιστορίας, που σχολιάζουν λυπημένοι ή στενοχωρημένοι την «ηλιθιότητα» των από πάνω. Από τα σχόλιά τους προκύπτει επίσης, ότι οι παραπάνω προβληματισμοί ανήκουν σε κατοίκους των ΗΠΑ, αυτήν την περιούσια χώρα που θεωρεί την «δημοκρατία» της αρκετή ώστε να επιβαλει δικτατορικά τη θέλησή της πάνω σε όλους τους λαούς της γης.

Κάποτε, σε ερώτηση που είχε δεχθεί για τη σχέση του με τον μαρξισμό, ο Τσε Γκεβάρα είχε απαντήσει ότι όπως αυτονόητα στις φυσικές επιστήμες είναι οπαδός του Νεύτωνα, το ίδιο αυτονόητα στις κοινωνικές επιστήμες είναι οπαδός του Μαρξ.

Στην εποχή του Νεύτωνα τον αναλφαβητισμό (και την «ηλιθιότητα») συνιστούσε η άποψη, σύμφωνα με την οποία το μήλο έπεφτε από τη μηλιά γιατί αυτό είναι το θέλημα του θεού.
Για να φτάσει η ιστορική στιγμή όπου ο Νεύτωνας μπόρεσε να διατυπώσει χωρίς φόβο τους φυσικούς νόμους της βαρύτητας, είχε χρειαστεί νωρίτερα να ανεβούν πολλοί στην πυρά της Ιερής Εξέτασης, όπως λ.χ. ο Τζορντάνο Μπρούνο, «μόνο και μόνο» γιατί υποστήριζε ότι δεν κινείται ο ήλιος γύρω από τη γη αλλά η γη γύρω από τον ήλιο, και ότι επομένως δεν μπορεί να είναι η γη το κέντρο του σύμπαντος. Αυτό το τελευταιο όμως έθετε σε αμφισβήτηση την ύπαρξη του θεού, η οποία θα ήταν «ολοφάνερη» εφόσον η γη και οι άνθρωποι που την κατοικούν βρίσκονταν τοποθετημένοι στο κέντρο του σύμπαντος: Τυχαίο; Δεν νομίζω.

Με την αμφισβήτηση της ύπαρξης του θεού, όμως, έμπαινε πλέον δογματικά σε αμφισβήτηση και κάθε ελέω θεού εξουσία, θρησκευτική και κοσμική. Κι έτσι ο Τζορντάνο Μπρούνο, μια που δεν έκανε και δήλωση μετανοίας και νομιμοφροσύνης στην «ηλιθιότητα» της εποχής του, οδηγήθηκε στην πυρά και τιμωρήθηκε γα τις «αναρχικές» θεωρίες του. Σημειωτέον, ότι ενώ οι φλόγες τυλίγανε το κορμί του, ο θεός δεν εμφανίστηκε για να τον σώσει από τον θάνατο, πράγμα που απέδειχνε ξεκάθαρα την αιρετική διαβολική φύση του ίδιου και των θεωριών του και το δίκαιο της ιεροεξεταστικής κρίσης.

Αυτο έγινε το 1600. 43 χρόνια αργοτερα στη χώρα της επερχόμενης βιομηχανικής επανάστασης και πρώτη χώρα του σύγχρονου βιομηχανικού καπιταλισμού, την Βρετανία, γεννήθηκε ο Νεύτωνας. Στη διάρκεια της ζωής του, και 29 χρόνια πριν τη χρονολογία του θανάτου του (1727), είχε ήδη κατασκευαστεί η πρώτη σύγχρονη ατμομηχανή του Τόμας Σέιβερι και το 1712 η ατμομηχανή του Τόμας Νιούκομεν. Το νόημα πίσω από όλα αυτά είναι, ότι η «ανερχόμενη» βιομηχανική αστική τάξη της εποχής δεν ήταν δυνατόν να βασίσει την κίνηση των ατμομηχανών της στη θέληση του θεού.
Με τη συνδρομή της λοιπόν ο αναλφαβητισμός ως προς τις φυσικές επιστήμες άρχισε να οπισθοχωρεί και να ξεπερνιέται. Μαζί του άρχισε να ξεπερνιέται και η συνειδησιακή και «πολιτική» εξουσία της θεοκρατίας, με τον βασικό φορέα της, την εκκλησιαστική ιεραρχία, να συμβιβάζεται αναγκαστικά και εν τέλει να οπισθοχωρεί και να περιορίζεται επί της ουσίας στην θέση, ότι οποιαδήποτε και να είναι τα πορίσματα της επιστήμης για τους νόμους της φύσης, ακόμα και όλα αυτά δεν είναι τίποτα άλλο παρά θελήματα του θεού στο κάτω-κάτω της γραφής.

Στην πραγματικότητα και αυτός ακόμα ο συμβιβασμός, θα ήταν εντελώς αδιάφορος και άχρηστος για την νέα άρχουσα τάξη, την τάξη των καπιταλιστών, αν δεν είχαν κι αυτοί να αντιμετωπίσουν με τη σειρά τους ένα εξαιρετικά λεπτό πρόβλημα, που τους έκανε σύντομα να συνειδητοποιήσουν ότι μια κάποια θεϊκή θέληση δεν έπαυε να τους είναι χρήσιμη, ακόμα κι αν δεν γινόταν να την βάλουν να τους φτιάχνει υφάσματα, άλευρα και οδοντογλυφίδες.

Το πρόβλημα των ανθρώπων ηταν, οτι από τη στιγμή που αντικατέστησαν την προηγούμενη τάξη των φεουδαρχών στην εξουσία της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης του λαού, αφού δημιούργησαν απέναντί τους μια εργατική τάξη εξασφαλίζοντάς της τις πιο απάνθρωπες συνθήκες εξαθλίωσης, την στιγμή που οι ίδιοι δεν έπαυαν να συσσωρεύουν όλο και περισσοτερο πλούτο τον οποίο είχε παραγάγει γι’ αυτούς ο νέος κοινωνικός κίνδυνος, ήταν απαραίτητη πια και γι’ αυτούς μια θεωρητική δικαιολόγηση της κοινωνικής τους θέσης, τέτοια που να αποτελεί ταυτόχονα και θεωρητική δικαιολόγηση της κοινωνικής θέσης της εργατικής τάξης, που με μια φράση να αποτελεί θεωρητική δικαιολόγηση της ισχύουσας κοινωνικής τάξης και κατά προέκταση της τάξης του κόσμου.
Αφού λοιπόν ο νόμος της βαρύτητας μπορεί να είναι θέλημα του θεού, αφού η θερμοκρασία βρασμού του νερού, η μετατροπή των στερεών σε υγρά και αέρια κι όλα τα πράγματα αυτού του είδυς μπορεί να είναι θελήματα του θεού, τότε γιατί να μην είναι θέλημα του θεού και το ότι οι εργάτες είναι πάντα πιο φτωχοί και οι βιομήχανοι, έμποροι, τραπεζίτες κλπ πάντα πιο πλούσιοι, γιατί να μην είναι θέλημα του θεού η στρατιά των ανέργων κι η εξαθλίωση, γιατί να μην είναι θέλημα του θεού και οι καπιταλιστικές κρίσεις όπου εκτός από τους ανέργους πρέπει πια να πεινάνε κι αυτοί που δουλεύουν;

Κι αν δεν είναι θέλημα του θεού όλα αυτά, τότε ας είναι και «φυσικοί» νόμοι της οικονομίας, έχουμε όμως πει οι φυσικοί νόμοι Τίνος θέλημα είναι!

Από τότε κι έπειτα λοιπόν ο αναλφαβητισμός εξακολουθεί να ζει και να βασιλεύει, αν όχι στο πεδίο των φυσικών επιστημών, όμως σίγουρα στο πεδίο των επιστημών της οικονομίας, της κοινωνίας, της ιστορίας.
Σήμερα που ζούμε χειροπιαστά την θεολογική, μυστικιστική ερμηνεία (;) της κρίσης του κεφαλαίου, είναι καλό να γυρνάμε πίσω και να θυμόμαστε τον Τζορντάνο Μπρούνο στην πυρά της Ιερής Εξέτασης, όπως κι όλους τους αμέτρητους που θυσιάστηκαν στις «πυρές» της αστικής εξουσίας «μόνο και μόνο» γιατί έμπρακτα αμφισβήτησαν την θεολογία των καπιταλιστικών νόμων της προσφοράς και της ζήτησης, της μισθωτής και της απλήρωτης εργασίας και της απόσπασης της υπεραξίας, «μόνο και μόνο» γιατί με τη στάση της ζωής τους διέδοσαν την «αιρετική» θεωρία ότι «η ιστορία όλων των μέχρι τώρα κοινωνιών είναι η ιστορία των ταξικών αγώνων».

Αυτές τις σκέψεις μου προξένησε ο προβληματισμός που απεικονίζεται στην κορφή του ποστ, γύρω από το πώς είναι δυνατον οι ολυμπιακοί αγώνες, ενώ γεννήθηκαν πριν 3000 χρόνια να έχουν γίνει μόνο 30-35 φορές. Γύρω επίσης από το ακόμα πιο ακανθώδες πρόβλημα: πώς είναι δυνατόν οι ολυμπιακοί αγώνες να γεννήθηκαν πριν τρεις χιλιάδες χρόνια εφόσον ακόμα είμαστε στο έτος 2012. Και δηλαδή τι; Γίνονται ολυμπιακοί αγώνες από τα μισά κιόλας χρόνια της ύπαρξης του σύμπαντος;

Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση αλα αμερικανικά είπατε;